Studia Socjologiczne nr 2/1963
Artykuły
- N. Assorodobraj: "Żywa historia". Świadomość historyczna: symptomy i propozycje badawcze
Społeczna aktywność historii. Przeobrażenia społeczne a społeczna aktywność historii. Historia jako składnik świadomości społecznej a historia jako dyscyplina naukowa. Założenia badawcze: struktura "czasu historycznego"; struktura przestrzenna doktryny; kategorie socjologiczne doktryny. - M. Ossowska: Koncepcja pokolenia
- S. Ossowski: Dwie koncepcje historycznych uogólnień
Historyczne i typologiczne kategorie. Współczynniki czasowo-przestrzenne w zdaniach ogólnych. Systemy względnie izolowane. Hipotezy genetyczne. Zależności historyczne i kategorie ogólne. - A. Malewski: Szczeble ogólności teorii a proces wyjaśniania
Problematyka artykułu. Modyfikacja twierdzeń teoretycznych w wyniku ich wyjaśniania: popularność w grupie a wzajemność wyborów i częstość kontaktów; ogólne wnioski metodologiczne; rywalizacja i współpraca a podobieństwo działań: zagrożenie własnej wartości a tendencja do oskarżania i pomniejszania innych; kolejność urodzenia a potrzeba przebywania z innymi w sytuacjach rodzących strach; niektóre przykłady twierdzeń G. C. Homansa. Wyjaśnianie twierdzeń opisowych jako wkład do wiedzy teoretycznej: reakcje uprzywilejowanych na ataki ze strony osób pozbawionych przywilejów; neofici i potrzeba przekonywania innych. Podsumowanie. - S. Nowak: Refleksje nad strukturą teorii socjologicznych
Teoretyczne i nieteoretyczne sposoby systematyzacji twierdzeń. Trzy różne sposoby systematyzacji twierdzeń. Nieeksplenacyjna systematyzacja ogniw i łańcuchów przyczynowych. Wyjaśnianie praw mniej ogólnych przez bardziej ogólne. Redukcyjna systematyzacja twierdzeń o różnym stopniu elementarności. Zakończenie. - A. Rapoport: Zastosowanie metod matematycznych w naukach behawioralnych
- T. Pawłowski: Wskaźniki metryczne i skale w socjologii
- E. Mokrzycki: Procedura doboru wskaźników a postulat empiryczności terminów przyrodniczych
Wstęp. Znaczenie terminów »wskaźnik« i »wskaźnik empiryczny«: wskaźnik w sensie definicyjnym; wskaźnik w sensie korelacyjnym; próba definicji »wskaźnika«; pojęcie wskaźnika empirycznego. Procedura doboru wskaźników empirycznych a procedura nadawania sensu empirycznego. Postulaty metodologiczne a praktyka badawcza. Uwagi końcowe. - J. J. Wiatr: Psychologiczne aspekty zachowania politycznego
Pojęcie »czynników psychologicznych« w zachowaniu politycznym. »Osiemnasty brumaire'a Ludwika Bonaparte«. Psychologiczne czynniki zachowania wyborczego: wpływ doświadczeń dzieciństwa na zachowania wyborcze; rola irracjonalnych czynników zachowania wyborczego; uczestnictwo w wyborach a struktura osobowości; zmiana decyzji a struktura osobowości. Psychologiczne aspekty zachowania politycznego w badaniach polskich. - W. Wiśniewski: Tolerancja a egalitaryzm
Sformułowanie problemu. Skala tolerancji i jej najważniejsze determinanty. Tolerancja a egalitaryzm - ogólny obraz zależności. Kontrola zależności między nietolerancją a egalitaryzmem. Ważniejsze wnioski i problemy. - A. Potocka-Hoser: Uznanie ze strony innych i lęk przed niepowodzeniem a sprawność intelektualna
Problematyka badań. Przebieg badań i opis zastosowanych technik badawczych. Wyniki badań. Podsumowanie. - H. Malewska: Norma uczciwości w środowisku młodzieży. Refleksje nad przestrzeganiem tej normy oparte na niektórych wynikach badań ankietowych
Zadanie artykułu i cel badań. Sposób przeprowadzenia badań. Czy nakaz uczciwości ma charakter absolutny? - ocena kradzieży. Relacje o własnym postępowaniu w zakresie uczciwości. Środowisko społeczne a postawy dziecka wobec kradzieży: różnice środowiskowe; stan posiadania, zamożność środowisk rodzinnych a postawy dzieci wobec kradzieży; potrzeby i aspiracje finansowe dzieci; kwoty pieniędzy, jakimi dysponują; oszczędność a uczciwość. Reasumpcja wyników: kilka uwag o technice badań. Problem wyboru grupy do badania. - A. Siciński: Informacja fachowa a zróżnicowanie ról w grupie. Na przykładzie jednego zakładu pracy
Problematyka opracowania. Metoda badania. Zróżnicowanie ról w zakładzie pracy: cechy społeczno-demograficzne; postawy wobec pracy; informator - ekspert - nowator. Kierunki przepływu informacji: homogeniczność przepływu. Informacje wymieniane w kontaktach osobistych a informacje czerpane z literatury technicznej. Zakończenie: przydatność zrealizowanego badania; wnioski ogólne; propozycje metodologiczne.
Polemiki
- Z. Zaborowski: W sprawie artykułu A. Malewskiego »Pozytywny i negatywny obraz własnej osoby a proces podejmowania decyzji«
- E. Nowak: W sprawie artykułu J. J. Wiatra »Zachowania polityczne: eksperyment a rzeczywistość«
Recenzje
- Stanisław Ossowski: O osobliwościach nauk społecznych (rec. Z. Bauman)
- Zygmunt Bauman: Zarys socjologii. Zagadnienia i pojęcia (rec. J. Szczepański; S. Tyrowicz)
- Salomea Kowalewska: Psychospołeczne warunki pracy w przedsiębiorstwie przemysłowym (rec. M. Hirszowicz)
- Jan Malanowski: Robotnicy Warszawskiej Fabryki Motocykli (rec. Z. Bauman)
- Zdzisław Kowalewski: Chemicy w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (rec. J. Hoser)
- Waldemar Voisé: Początki nowożytnych nauk społecznych (rec. S. Tyrowicz)
- Jan Strzelecki: Niepokoje amerykańskie (rec. J. Szacki)
- Grzegorz Jaszuński: Między wolnością a zyskiem. Szkice o prasie na Zachodzie (rec. J. Rudzki)
- Bolesław Smulewicz: Krytyka współczesnej burżuazyjnej higieny społecznej i socjologii lekarskiej (rec. M. Sokołowska)
Kronika życia naukowego
- Z działalności Komitetu i Pracowni Badań Rejonów Uprzemysławianych
- Rodzina a zawód
- Radzieckie badania stosunku młodzieży szkolnej do pracy
