Studia Socjologiczne nr 2/1961
Teoria, metodologia i metodyka
- A. Malewski: Nietolerancja, dogmatyzm i lęk (Analiza teorii Miltona Rokeacha)
Wstęp: problematyka artykułu; wstępne rozróżnienia pojęciowe. Teorie systemów przekonań: podstawowa idea teorii; nietolerancja wobec odmiennych poglądów a nietolerancja etniczna; postawy wobec grup, do których się nie należy. Teoria dogmatyzmu: cechy osobników dogmatycznych; współzależności między różnymi cechami dogmatycznego systemu przekonań; lęk a dogmatyczna struktura poznawcza; zdolność do rozwiązywania nowych problemów; skłonności wyznawcze i szanse odstępstwa; myślenie określone pouczeniami autorytetów; różnice w procesach postrzeżeniowych i doznaniach estetycznych. Refleksje nad teoriami Rokeacha: uwagi krytyczne dotyczące teorii dogmatyzmu; uwagi krytyczne dotyczące teorii systemów przekonań; uwagi krytyczne dotyczące techniki badań. - B. Gałęski: O niektórych determinantach zmian społecznych na wsi
Gospodarstwo chłopskie i zawód rolnika. Rodzina chłopska, więzi rodzinno-sąsiedzkie. Warstwa chłopska. Społeczno-zawodowy ruch chłopski. - A. Matejko: Wprowadzenie innowacji w środowisku pracy
Charakterystyka psychologicznych skutków innowacji: problemy indywidualnego przystosowania się do zmienionych warunków; problemy zbiorowego przystosowania się do zmienionych warunków; problemy przekształconej pozycji w szerszej społeczności zakładowej i pozazakładowej. Trudności okresu rozruchu oraz ich przezwyciężenie. Stan badań. - Z. Gostkowski: Z zagadnień socjologii wywiadu
Opinie oficjalne i prywatne. Opinie a sytuacja wywiadu. - K. Doktór: O stosowalności obserwacji uczestniczącej jako metody badań socjologicznych
Socjologiczna obserwacja uczestnicząca w przedsiębiorstwie ALFA: obiekt obserwacji; zadania badawcze; wejście w społeczność fabryczną ALFY; teren bezpośredniej obserwacji; rola obserwatora; czas obserwacji ukrytej; stosunki między obserwatorem a obserwowanym; zapis; niektóre rezultaty badawcze. Stosowalność metody obserwacji uczestniczącej w badaniach przemysłu w Polsce: nikłe doświadczenia w zakresie wykorzystania obserwacji uczestniczącej w socjologii, a w socjologii przemysłowej w szczególności; wewnętrzne słabości samej metody; sprzeczność między społeczną rolą socjologa a społeczną rolą robotnika. Wnioski.
Socjologia szczegółowa
- W. Wesołowski, A. Sarapata: Hierarchie zawodów i stanowisk
Wstęp. Ocena zawodów i stanowisk według trzech kryteriów: korzyści materialnych, gwarancji stałej pracy i poważania społecznego. Porównanie ocen według trzech kryteriów. Poglądy badanych wg kategorii demograficznych i społecznych. Wybór zawodu dla dzieci. Hierarchia zawodów w krajach kapitalistycznych i socjalistycznych. - W. Makarczyk: Czynniki stabilności i aktywności zawodowej rolników w gospodarstwach indywidualnych
Wstęp. Charakterystyka badanej zbiorowości. Czynniki stabilizacji w zawodzie: pozycja społeczna - zagadnienie stratyfikacji, poczucie pewności, korzyści materialne, uznanie; zamiłowanie do pracy w rolnictwie. Aktywność zawodowa. - Z. Gostkowski: Zainteresowanie wyborami do Rad Narodowych wśród ludności Łodzi w roku 1958
Struktura zainteresowań wyborami. Zmiany w zainteresowaniach Radą Narodową w okresie wyborów: uzasadnienie zainteresowania ludzi działalnością Rady; uzasadnienie braku zainteresowania ludzi działalnością Rady; pasywny i aktywny negatywizm; zmiany w strukturze zainteresowania działalnością Rady Narodowej w Łodzi w okresie wyborczym. - A. Siciński: Postawy wobec pracy i własności oraz ich społeczne uwarunkowania
Zakres i metoda badania: cele badania; metoda badania; ocena zebranego materiału. Poczucie społecznej odpowiedzialności oraz normy moralne dotyczące pracy i własności: poczucie odpowiedzialności za zakład pracy; normy dotyczące "dobrej roboty" oraz zakładu pracy; stosunek do własności społecznej i własności prywatnej. Uwarunkowanie społeczne norm i ocen dotyczących pracy i własności: uwagi ogólne; determinanty poczucia odpowiedzialności; społeczne uwarunkowanie stosunku do norm "dobrej roboty" i do zakładu pracy; niektóre uwarunkowania stosunku do własności społecznej i własności prywatnej - własność społeczna a własność prywatna; własność społeczna; wnioski ogólne. Spójność ocen i opinii: uwagi ogólne; spójność odpowiedzi dotyczących "poczucia odpowiedzialności"; spójność odpowiedzi na pytania dotyczące do "dobrej roboty" i norm, odnoszących się do zakładu pracy; spójność odpowiedzi na pytania dotyczące własności. Zakończenie: podsumowanie uzyskanych rezultatów; problemy wymagające dalszych badań. - S. Widerszpil: Selekcyjno-strukturalne funkcje angielskiego systemu oświaty
System oświaty a struktura społeczna. Przeobrażenia struktury społecznej Anglii a instytucje oświaty. Angielski ustrój oświaty i jego funkcje selekcyjne po 1944 r. - S. Chodak: Niektóre socjologiczne aspekty funkcji religii w "czarnej" Afryce
Religie animistyczne. Islam. Chrześcijaństwo. Na styku.
Problemy i kierunki
- A. Podgórecki: Problemy socjologii prawa
Wykształcenie socjologiczne a prawnicze. Definicja socjologii i prawa. Niektóre wersje socjologii prawa. O niektórych zastosowaniach metod socjologicznych do badań nad działaniem prawa. Niektóre próby uchwycenia zależności przyczynowych na terenie socjologii prawa. Zagadnienia socjologii prawa. Zakończenie. - E. Ciupak: Parafia wiejska jako przedmiot badań socjologicznych
Religijność wiejska w świetle badań. Podstawowe problemy badawcze: wybór parafii; elementy życia religijnego parafii; żywotność religijna; aktywność parafialna; środowisko społeczne a religijność. Struktura i funkcje praktyk religijnych: rola praktyk w badaniu religijności wsi; klasyfikacja praktyk; społeczne funkcje praktyk.
Polemiki
- S. Ossowski: W sprawie perspektywy historycznej przy ocenie współczesnej socjologii
- J. J. Wiatr: O metodzie analizy wyborów
Materiały
- J. Herma: Migracje wewnętrzne ludności województwa krakowskiego
Recenzje
-
Jan Szczepański: Socjologia. Rozwój problematyki i metod (rec. J. Szacki)
-
Wykształcenie a pozycja społeczna inteligencji cz. II, praca zbiorowa pod redakcją J. Szczepańskiego (rec. A. Matejko)
-
Władysław Markiewicz: Przeobrażenia świadomości narodowej reemigrantów polskich z Francji (rec. A. Olszewska-Ładykowa)
-
Maria Hirszowicz: Problemy państwa brytyjskiego (rec. W. Zakrzewski)
Kronika życia naukowego
- Polskie Towarzystwo Socjologiczne
- Katedra Historii Myśli Społecznej UW
- Katedra Socjologii i Demografii UJ
- Pracownia Ogólnych Problemów Organizacji Pracy PAN
- Katedra Statystyki Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Katowicach
